Gepubliceerd: 01-07-2022, laatst gewijzigd:
24-12-2024
Het is duidelijk dat de brieven van de Ministers Van der Wal en Staghouwer veel teweeg brengen in de landbouw. De eerste contouren van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NLPG) worden zichtbaar middels de startnotitie van 10 juni (‘stikstofbrief’) en de discussies die nu plaatsvinden in de provincies en in de Kamer. Het is duidelijk dat deze eerste aanzet vooral de veehouderij raakt, maar zijn er ook gevolgen voor de akkerbouw te verwachten?
Allereerst de doelen die zijn gesteld en de bijbehorende kaarten. Deze reductiedoelen zijn alleen bedoeld voor de veehouderij, kortom gericht op ammoniak (NH3). Dit betekent dus dat deze eerste notitie nog geen gevolgen heeft voor de akkerbouw. De doelen voor NOx zullen later nog wel gaan volgen. Echter, dit betekent niet dat de akkerbouw buiten schot blijft. Er komen nog aanvullende plannen die na de zomer zullen wordt uitgewerkt, die meer ingaan op klimaat (CO2 vooral), nitraat (met name uitspoeling) en gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Deze plannen zullen ook uitwerking krijgen in het pachtbeleid. Daarnaast hebben de plannen voor de veehouderij uiteraard indirect wel gevolgen voor de akkerbouw.
Doelsturing om te komen tot kringlooplandbouw
In de brief van de Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit wordt aangegeven dat hij wil gaan werken met ‘doelsturing’, waardoor de invulling per bedrijf, gebied en sector verschillend kan worden ingevuld. Deze doelsturing bestaat uit het formuleren van meetbare doelen (kritische prestatie-indicatoren - KPI’s). Het is de bedoeling om met deze doelen via pilots te starten. Voor de akkerbouw zijn dan van belang:
- Stikstof efficiëntie
- Broeikasgasemissie (per hectare en niet per kg product)
- Milieubelastingspunten gewasbescherming
- Energiebalans
- Organische stofbalans
- Aandeel gereduceerde grondbewerking
- Index gewasdiversiviteit
De minister wil in november 2022 de Kamer informeren over de acties die volgen uit deze pilots om zo kringlooplandbouw verder uit te werken. Aan de andere kant zullen er ook aan de inputzijde beperkingen worden gesteld, omdat de minister deze KPI’s niet ziet als een perfect medicijn dat als vanzelf de emissies zal laten doen dalen.
Verdienmodellen akkerbouw
In het algemeen is de richting om op de beste landbouwgronden economisch renderende hoogwaardige akkerbouw na te streven waarbij andere gebruiksfuncties van de grond die minder afhankelijk zijn van de kwaliteit van de grond, ondergeschikt zullen zijn (denk aan zonneparken en datacentra). In de gebieden waarin de opgaves voor water en bodem groter zijn (dit zijn in het algemeen de zand- en veenweidegebieden en gebieden rondom kwetsbare natuur) zal juist het zwaartepunt gaan in de richting van extensivering en diversificatie. Bijvoorbeeld door ruimte te geven aan publieke diensten, zorg, streekproducten en agrotoerisme.
Het verdienmodel in gebieden met grote opgaves zal ondersteuning nodig hebben vanuit het Rijk middels een beloning voor maatschappelijke diensten. Hierbij lijkt de minister aan te geven dat dit al vorm krijgt middels het nieuwe GLB dat volgende jaar van start gaat.
Wat de gewasbeschermingsmiddelen betreft wil de minister meer personele capaciteit inzetten om de laag-risicomiddelen versneld toe te kunnen laten door het Ctgb. In 2030 is het doel dat er in de akkerbouw alleen alternatieven worden gebruikt voor de gewasbeschermingsmiddelen. Als het toch nodig is, mogen er alleen laag-risico middelen worden gebruikt en anders moeten er technieken worden ingezet die nagenoeg geen emissie geven.
Extensivering akkerbouw
Tot slot noemt de minister nog dat vanwege de opdracht die er ligt in gebieden waar de druk op natuur en milieu groot is, het zo kan zijn dat ook plantaardige bedrijven hun bedrijf zullen moeten beëindigen, vooral waar het gaat om het behalen van waterkwaliteitsdoelen. Dit omdat de productiecapaciteit af moet nemen volgens de minister in deze gebieden.
Omdat de plannen omtrent bijna alle zaken rondom het NPLG nog niet concreet zijn voor de akkerbouw, denk dan ook aan de grondbank waarbij men denkt aan de opkoop van landbouwgrond en afwaardering van landbouwgrond, zal er ook bij ons de komende tijd veel aandacht zijn alles wat er tijdens de uitwerking van de plannen wordt gepubliceerd.
Lees ook het artikel over de voorlopige plannen voor de stikstof aanpak.
Oproep: Flynth vraagt meer aandacht voor en ruimte voor innovatie binnen de stikstofaanpak.
Wij ondersteunen u als u vragen heeft over deze plannen. Neemt u daarvoor contact op met uw adviseur of maak een afspraak op een kantoor bij u in de buurt.