De complexe dynamiek van overdrachtsbelasting in de landbouw

Krijgt u binnenkort te maken met (gefaseerde) bedrijfsoverdracht? Zorg dan dat u op de hoogte bent van de complexe dynamiek rondom overdrachtsbelasting. Ondanks vrijstellingen op deze belasting, zijn er diverse uitdagingen voor een vlotte overgang. Wij vertellen u meer over (gefaseerde) bedrijfsoverdracht en de impact van overdrachtsbelasting binnen uw sector. Ontdek waar u op kunt letten. 

Overdrachtsbelasting in de landbouw 

Het vergemakkelijken van bedrijfsoverdrachten heeft positieve invloed op het voortbestaan en de groei van familiebedrijven. Dat geldt vooral in sectoren waar erfopvolging gebruikelijk is, zoals in de landbouw. De overdrachtsbelasting speelt hierbij een belangrijke rol, aangezien vrijwel elk agrarisch bedrijf onroerend goed bezit. Bij de overdracht van uw bedrijf betaalt u in principe overdrachtsbelasting over het onroerend goed, tenzij er sprake is van een vrijstelling. Ondanks de vrijstellingen blijft het soepel en effectief overdragen van bedrijven in fases soms een grote uitdaging. 

Vrijstellingen sluiten niet aan 

Vroeger was het gebruikelijk dat de boerderij werd gerund door de vader, waarna de oudste zoon toetrad om uiteindelijk het hele bedrijf over te nemen. Om versnippering van dergelijke bedrijven te voorkomen, is de bedrijfsopvolgingsvrijstelling ingevoerd, ook wel ouder-kind-vrijstelling genoemd. Zo kunnen familiebedrijven blijven bestaan, zonder buitensporige belastingdruk. De afgelopen tien jaar is de regelgeving hiervoor behoorlijk veranderd, waardoor de vrijstellingen niet meer aansluiten bij de actuele situatie. Ook samenwerkingsverbanden zijn veranderd, denk aan complexe herstructureringen of meerdere familieleden die samenwerken in één bedrijf. Ook doen er steeds vaker rechtspersonen mee in de samenwerking in de vorm van een zogeheten hybride besloten vennootschap (hybride bv). We illustreren dit met enkele voorbeelden. 

Voorbeeld 1: maatschap wordt stopper 

Vader en moeder exploiteren samen een agrarische onderneming, ieder voor een gelijk deel. De zoon treedt toe tot de maatschap en wordt economisch eigenaar van een derde deel van al het onroerend goed. De ouders willen op termijn de volledige onderneming overdragen aan hun zoon. Bij zijn toetreding tot de maatschap is er een beroep gedaan op de bedrijfsopvolgingsvrijstelling, waardoor ze geen overdrachtsbelasting hoefden te betalen over deze (gefaseerde) overdracht. Bij deze vrijstelling hoort de voorwaarde dat de opvolger uiteindelijk de gehele onderneming overneemt.  

Het bedrijf komt mogelijk in aanmerking voor de beëindigingsregeling voor veehouderijen (stoppersregeling). Als het bedrijf deelneemt aan deze regeling en dus stopt, is de volledige onderneming niet meer aan de zoon over te dragen. In die situatie voldoen zij niet aan de voorwaarde voor volledige overname. De Belastingdienst trekt de vrijstelling mogelijk in: de familie moet alsnog overdrachtsbelasting betalen. Stel dat de zoon in 2023 toetrad tot de maatschap en de bedrijfsgebouwen en grond een waarde hadden van één miljoen euro, dan brengt de Belastingdienst mogelijk 34.666 euro (één miljoen x 33,33 procent x 10,4 procent) aanvullend in rekening. 

Let op: bij een economische overdracht zoals in het voorbeeld hierboven, kunnen naheffingen van overdrachtsbelasting met terugwerkende kracht plaatsvinden tot maximaal elf jaar terug. 

Voorbeeld 2: wijziging bedrijfsstructuur 

Stel dat de vader in het voorbeeld hierboven zijn deel van de maatschap inbrengt in een bv. De vader heeft dan geen individuele onderneming meer. Dit betekent dat de zoon niet langer de volledige onderneming van zijn vader kan overnemen. Ook in die situatie wordt niet voldaan aan de voorwaarde van volledige overname door de zoon. Ook hier kan de Belastingdienst de vrijstelling voor de overdrachtsbelasting herzien. 

Fiscaal gunstig overdragen 

In de praktijk zien we veel situaties waarin overdrachtsbelasting een struikelblok vormt voor herstructureringen. Daarom is het belangrijk dat u alert blijft op consequenties, wanneer u wijzigingen in de onderneming doorvoert. Andere belastingwetten bieden vaak meer mogelijkheden om uw onderneming gefaseerd en fiscaal gunstig over te dragen. Zo biedt de inkomstenbelasting een verruimde herinvesteringsreserve als u deelneemt aan de stoppersregeling.  

Neem contact op 

Hebt u vragen over uw bedrijfsopvolging? Of wilt u meer weten over overdrachtsbelasting? Onze adviseurs staan voor u klaar en voorzien u van fiscaal, juridisch en bedrijfskundig advies op maat. Het is namelijk belangrijk dat u alle aspecten goed in kaart brengt. Wij ondersteunen u daarbij. Neem hiervoor contact op met uw adviseur van Flynth of vul onderstaand contactformulier in.