Gepubliceerd: 07-02-2024, laatst gewijzigd:
15-03-2024
Kwalitatief goed onderwijs. Daar draait het bij onderwijsinstellingen om. Bestuurders en toezichthouders hebben de focus vaak op het creëren van optimale omstandigheden, zodat leerlingen, studenten en docenten kunnen floreren. Maar is er ook aandacht voor fraudebewustzijn en risicomanagement? Of is de onderwijsinstelling immuun voor misbruik van de bankpas van school, spookfacturen of vriendjespolitiek bij de bouw van een nieuw pand?
Het fraudebewustzijn in raden van toezicht en schoolbesturen groeit, zeggen onderwijsexperts Sandra van der Veer en Jarry van Sabben van Flynth. Tegelijkertijd zien ze dat instellingen niet altijd voorbereid zijn op het moment dat het misgaat. Daarom organiseerde Flynth op 12 maart 2024 een ronde tafelsessie voor bestuurders en toezichthouders in het onderwijs. ‘Om elkaar te inspireren en ervaringen uit te wisselen.’
Fraude
‘Als ik er bij bestuurders over begin, is de eerste reactie vaak: “Bij ons gebeurt dat niet”’, begint Jarry. ‘Toch is het niet de vraag of het een keer gebeurt, want het gebeurt overal. Dus ook in het onderwijs. De betere vraag is: hoe ben je voorbereid?’
‘Het is nooit helemaal te voorkomen’, gaat Sandra verder. ‘Je kunt alle checks op orde hebben, maar mensen zijn slim. Het kan onder je ogen gebeuren en soms is de verleiding te groot. Als de regels knellen en je wilt snel iets regelen, dan is het aanlokkelijk om de regels even te negeren.’
Goed beleid
Bestuurders en toezichthouders zien ook niet alles, legt Sandra uit: ‘De raad van toezicht baseert zich op de rapportages en schoolbezoeken, maar dat geeft een beperkt zicht op wat zich afspeelt in scholen. En ook bestuurders kunnen en willen niet ieders doen en laten in de gaten houden.’
Daarom raden Jarry en Sandra instellingen aan om vooraf het beleid goed neer te zetten en dat met de hele organisatie te bespreken. ‘Dan is duidelijk wat wel en niet wordt getolereerd. Ook is het van belang om in beeld te hebben wat de frauderisicofactoren zijn, zoals bijvoorbeeld een medewerker met loonbeslag, iemand die een promotie is misgelopen, maar ook phishingmails en hackers.’
Frauderesponsplan
En als het gebeurt, welke stappen onderneem je dan? Jarry: ‘Dat schrijf je op in een frauderesponsplan. Wat doe je bijvoorbeeld als een bestuurder fraude pleegt en op non-actief wordt gezet? Wie neemt dan de taken over? Als dat van tevoren vastligt in een draaiboek, kun je daar in een panieksituatie op terugvallen en de negatieve gevolgen zo beperkt mogelijk houden.’
‘Het is eigenlijk gek dat fraude nog niet bij elke onderwijsinstelling standaard wordt meegenomen in het risicomanagement’, vindt Jarry. ‘Onderwijsinstellingen hebben al veel risico’s in beeld: lerarentekort, ziekteverzuim, hoge werkdruk, financiering, onderhoud. Maar het frauderisico mist vaak.’